پانسمان بیولوژیک چیست ؟
به پوشش زخم با استفاده از ترکیباتی که از منشا زیستی تهیه شده باشند پانسمان بیولوژیک گفته میشود.
پانسمان بیولوژیک میتواند در حد استفاده از یک ترکیب زیستی مانند کلاژن و فراوری آن در ساختار پانسمان بوده و یا در سطوح بالاتر و بسیار پیشرفته مانند استفاده از سلول یا بافت موجود زنده برای پانسمان زخم باشد.
پیشرفته ترین حالت یک پانسمان بیولوژیک پانسمانی است که حاوی سلول‌های زنده باشد که این نوع از پانسمان در واقع مرز بین سلول درمانی و پانسمان بیولوژیک محسوب میشود.
پانسمان‌های بیولوژیک را میتوان برای هر نوع از زخم و به هر وسعتی به کار برد، اما عمدتا پانسمان‌های بیولوژیک برای زخم‌های پیشرفته، جراحات شدید، زخم‌های مزمن و ترمیم عوارض جراحی کاربرد دارند.
انواع پانسمان بیولوژیک
پانسمان بیولوژیک، همانطور که از نام آن پیداست، از منشا زیستی فراهم میشود و بر همین اساس نیز قابل طبقه بندی است. برای درمان یک جراحت در انسان، پانسمان بیولوژیک میتواند از سلول‌ها خود بیمار تهیه شود و یا از یک انسان دیگر تهیه شود. همچنین ممکن است منشا پانسمان مورد استفاده برای درمان، موجود دیگری غیر از انسان باشد.
در پانسمان بیولوژیک اتوگرافت، بخشی از سلول‌های بدن خود بیمار از جایی غیر از محل زخم برداشت شده و به صورت مستقیم و یا پس از کشت سلولی به محل زخم انتقال پیدا میکند. در نوع مستقیم برداشت سلولی دردناک و تهاجمی بوده و برای بیمار دشواری‌هایی را ایجاد میکند. جدیدترین روش درمان اتوگرافت زخم استفاده از سلول درمانی زخم است.
در روش زنوگرافت، پانسمان بیولوژیک به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم از منشا حیوانی یا گونه‌های غیر انسانی برداشت خواهد شد. اگرچه در این روش نمونه به سادگی قابل دستیابی است اما استفاده از این روش خطر واکنش آلرژیک و یا عفونت بسیار زیاد است. پانسمان‌های بیولوژیک که برپایه ترکیبات استخراج شده از باقت‌های حیوانی هستند نیز جزء این دسته از پانسمان‌های بیولوژیک محسوب میشوند.
در پانسمان بیولوژیک آلوگرافت، نمونه بایستی از منشا انسانی تهیه شود که یکی از متداول‌ترین انواع پانسمان‌های بیولوژیک آلوگرافت، استفاده از پرده آمنیوتیک است. بدون شک پانسمان آمنیوتیک یکی از بهترین، در دسترس‌ترین و کم خطر ترین انواع پانسمان‌های بیولوژیک زخم به شمار می‌رود.
پانسمان آمنیون : مرحمی مادرانه به وسعت هر زخم
پانسمان آمنیون
پرده آمنیوتیک با ساختار منحصر به فرد خود یکی از بهترین انواع پانسمان بیولوژیک است. این بافت در بدن مادر به صورت اختصاصی برای حفاظت و حمایت رشد جنین تولید شده و از ابتدای لقاح تا تولد از جنین محافظت میکند. پس از تولد جنین، رده آمنیوتیک میتواند به عنوان یکی از بهترین و در دسترس‌ترین بافت‌های انسانی برای پانسمان زخم مورد استفاده قرار گیرد.
پانسمان آمنیون می تواند زخم را از عفونت‌ها محافظت کرده، رطوبت و دمای زخم را کنترل کند، سرعت ترمیم زخم را افزایش داده و عوارض جانبی زخم را کاهش دهد.
استفاده از پرده آمنیوتیک در درمان زخم بیش از یک قرن قدمت داشته و مقالات علمی بسیاری در مجلات معتبر دنیا در مورد استفاده‌های پانسمان آمنیون در درمان زخم‌های مزمن و پیچیده منتشر شده است. امروزه شرکت‌های بزرگی در سراسر دنیا این نوع از پانسمان بیولوژیک را به صورت استریل به صورت تجاری عرضه می‌کنند.
شرکت سیناسل به عنوان یکی از بزرگترین تولید کننده‌های پانسمان بیولوژیک آمنیون، این محصول را در انواع مختلف و به نام‌های تجاری آمنیوسین، سل آمنیوسین و آمنیودیسک ارائه میکند.
مزایای پانسمان آمنیون
حفاظت از زخم
محافظت از زخم در برابر عفونت، حفظ رطوبت و دمای زخم
تسریع ترمیم زخم
به کمک فاکتورهای رشد و ضد التهاب روند ترمیم زخم را تسریع میبخشد.
کاهش درد
کاهش درد و سوزش زخم با ایجاد پوشش در پایانه اعصاب
کاهش جای زخم
باعث جلوگیری از بوجود آمدن جای زخم پس از بهبودی میشود.
انواع پانسمان آمنیون
بعد از تولد جنین، بخش حفاظتی و تغذیه ای جنین که همان جفت یا Placenta است، از بدن مادر خارج میشود. اگرچه نوزاد به این بافت احتیاجی ندارد، اما جفت مجموعه ای ارزشمند از سلول‌ها و ترکیبات زیستی است که در زمینه‌های مختلف قابل استفاده است. یکی از مهمترین این بخش‌ها پرده آمنیوتیک است.
پرده آمنیوتیک همراه با جفت به خودی خود قابل استفاده نیست و بایستی مراحل جداسازی، پردازش و آماده سازی را سپری کند. همچنین این بافت بایستی به دقت مورد ارزیابی قرار گرفته و تست های مختلف استریلیتی و ایمنی را پشت سر بگذارد.
بسته به نوع استفاده پانسمان آمنیون، این بافت مسیر پردازشی متفاوتی را طی کرده و میتواند به شکل های تازه و یا خشک شده مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین بافت پرده آمنیون در سطح خود دارای سلول‌هایی است که به طور طبیعی توانایی تولید انواع سایتوکاین‌ها و فاکتورهای رشد سلولی را دارا هستند.
پانسمان آمنیون تازه (منجمد) در دو فرم همراه با سلول ( سل-آمنیوسین) و فرم بدون سلول (آمنیوسین) تولید میشود که فرم همراه با سلول پانسمان آمنیون برای پانسمان زخم‌ها و جراحات بدن و نوع بدون سلول برای موارد خاص مانند پانسمان‌های چشمی مورد استفاده قرار میگیرد.
پانسمان آمنیون خشک شده، به علت عدم امکان حضور سلول‌های زنده در این بافت، تنها در فرم بدون سلول تولید میشود که عمده کارکرد این پانسمان در درمان جراحات چشمی است.
پانسمان‌های آمنیون سیناسل
شرکت سیناسل به عنوان اولین و بزرگترین تولید کننده پانسمان آمنیون در ایران، سه نوع پانسمان بیولوژیک آمنیوسین، سل-آمنیوسین و آمنیودیسک را تولید میکند.
آمنیوسین
پانسمان آمنیون بدون سلول به صورت فعال و زنده، مناسب برای پانسمان‌های چشمی و موارد نیازمند پانسمان بدون سلول
سل آمنیوسین
پانسمان آمنیون فعال و زنده که به صورت منجمد و در ابعاد مختلف عرضه میشود. این پانسمان برای طیف وسیعی از جراحات و زخم‌ها قابل استفاده است.
آمنیودیسک
پانسمان آمنیون بدون سلول خشک شده، به صورت دیسکهای دایره ای، مناسب پانسمان جراحات و آسیبهای چشمی
سوالات متداول
استفاده از پانسمان آمنیون محدودیتی ندارد و هر نوع زخمی که عفونت فعال نداشته باشد با این پانسمان قابل ترمیم است. تاکنون موارد متعددی از استفاده از پانسمان آمنیون برای درمان زخم‌های پیشرفته مانند انواع سوختگی‌ها، زخم‌های دیابتی، زخم بستر، زخم وریدی، جراحی لثه، جراحی‌های داخلی بدن و حتی جراحی‌های مغز و اعصاب گزارش شده است.
همچنین پانسمان آمنیون بدون سلول برای انواع جراحات، آسیب‌ها و عمل‌های جراحی چشمی قابل استفاده است.
پانسمان سل آمنیوسین در صورت استفاده در بیمارستان، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، سلامت و کمیته امداد است.
خیر، پانسمان‌های آمنیون معرفی شده بسته به شرایط آنها بایستی در کلینیک و یا مطب پزشک و توسط فرد متخصص مورد استفاده قرار گیرند.
آمنیوسین و سل آمنیوسین شرایط نگهداری ویژه ای داشته و نیازمند آماده سازی پیش از مصرف هستند و لزوما پانسمان توسط این محصول بایستی در کلینیک و یا بیمارستان و یا توسط فرد متخصص انجام شود. پانسمان آمنیودیسک آماده به مصرف بوده و توسط پزشک در مطب نیز قابل استفاده است.